کد مطلب:315739 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:331
سقایت حضرت اباالفضل
سقا یكی از القاب معروفه حضرت عباس علیه السلام است و در میان شیعه اطلاق این لقب بر آن حضرت شایع و متداول است و در اشعار عربی و فارسی به آن تصریح شده است اكنون باید دید كه سقایت حضرت در چه زمانی بوده است؟
[ صفحه 48]
آیا پیش از جریان عاشورا حضرت سقایتی داشته است یا تنها در آن حادثه آب برای تشنه لبان آورده و به این لقب شهرت پیدا نموده است؟
مرحوم مقرم در این باره چنین اظهار عقیده نموده است:
«و من اجل مجیئه بالماء الی عیال اخیه و صحبه فی الأیام العشرة سمی السقاء» [1] .
«به خاطر اینكه در آن ده روز (دهه اول محرم سال 61 هجری) برای عیال برادرش و اصحابش آب آورده است سقا نامیده شده است.»
این موضوع را از عده ای نقل نموده است.
نویسنده معاصر باقر شریف قرشی نیز همین عقیده را دارد، می نویسد:
«لقد اروی ابوالفضل عطاشی اهل البیت و انقذهم من الظماء و قد منح منذ ذلك الیوم لقب السقاء و هو من اشهر القابه و اكثرها ذیوعا بین الناس كما انه من احب الالقاب و اعزها عنده.» [2] .
«حضرت ابوالفضل علیه السلام در آن روز تشنه كامان اهل بیت را سیراب نمود و آنان را از تشنگی نجات داد و از آن روز به او لقب سقا بخشیده شد و این لقب از مشهورترین القاب اوست و بین مردم شایع ترین لقب هاست همان گونه كه محبوب ترین و عزیزترین القاب نزد خود اوست».
و مرحوم كلباسی رحمه الله نوشته است:
«در كتاب عمدة الطالب فرموده كه سقا گفتن حضرت ابوالفضل برای آن است كه آن حضرت به طلب آب رفت اگر چه نتوانست كه آب را به خیمه ها برساند و در كنار شریعه به فیض شهادت فایز شد.» [3] .
ولی آن مرحوم روی ذوق و سلیقه ی خود عقیده دارد كه سقایت حضرت منحصر به عاشورا
[ صفحه 49]
نبوده است و در این مورد - بعد از ذكر روایات در استحباب آب دادن - چنین نوشته است:
«پس چون این است اجر آب دادن و سیراب كردن تشنه، و آن اندازه در اخبار و سنت تأكید شده، حضرت ابوالفضل علیه السلام اهتمام فرموده در این سنت و این عمل خیر كه آن جناب را سقا و ابوالقربة گفته اند و از انتشار این لقب و كنیه مكشوف می شود كه آن حضرت مراقبت بسیار داشته برای آب دادن تشنگان و دائما قربه و مشك آبی در آن هوای گرم عربستان - كه آب دادن را بیشتر اجر و ثواب است - همراه داشته برای درك این ثواب عظیم به طوری كه مشك ملازم آن جناب بوده و آن قدر نزد حضرت اهمیت داشت كه عاقبت دست ها بلكه جان شریف خود را سپر و فدا قرار داد و حق سعی را به جا آورد كه مشك آبی را به تشنگان از اولیای خدا برساند و ظالمان كوفه و شام نگذاردند و به درجه ی رفیعه ی شهادت رسید.» [4] .
و بعد از نقل عبارت عمدةالطالب نوشته است:
«راقم گوید: لفظ سقا صیغه ی مبالغه است و افاده ی مبالغه و تكثر می كند و معلوم می شود آن حضرت كثیرا ماء و بسیار در مقام سقایت و آب دادن بوده و منحصر به این مرتبه ی اخیر نبوده و چون آن جناب همیشه ساعی بود در امر سقایت سیدالشهداء علیه السلام فرمود:
«اذا غدوت الی الجهاد فاطلب لهؤلاء الاطفال قلیلا من الماء» [5] .
«وقتی كه به میدان جهاد رفتی برای این كودكان كمی آب طلب كن.»
این چكیده نظریات در مورد سقایت حضرت ابی الفضل علیه السلام است و حقیر اظهار نظری نمی نمایم.
[ صفحه 48]
آیا پیش از جریان عاشورا حضرت سقایتی داشته است یا تنها در آن حادثه آب برای تشنه لبان آورده و به این لقب شهرت پیدا نموده است؟
مرحوم مقرم در این باره چنین اظهار عقیده نموده است:
«و من اجل مجیئه بالماء الی عیال اخیه و صحبه فی الأیام العشرة سمی السقاء» [1] .
«به خاطر اینكه در آن ده روز (دهه اول محرم سال 61 هجری) برای عیال برادرش و اصحابش آب آورده است سقا نامیده شده است.»
این موضوع را از عده ای نقل نموده است.
نویسنده معاصر باقر شریف قرشی نیز همین عقیده را دارد، می نویسد:
«لقد اروی ابوالفضل عطاشی اهل البیت و انقذهم من الظماء و قد منح منذ ذلك الیوم لقب السقاء و هو من اشهر القابه و اكثرها ذیوعا بین الناس كما انه من احب الالقاب و اعزها عنده.» [2] .
«حضرت ابوالفضل علیه السلام در آن روز تشنه كامان اهل بیت را سیراب نمود و آنان را از تشنگی نجات داد و از آن روز به او لقب سقا بخشیده شد و این لقب از مشهورترین القاب اوست و بین مردم شایع ترین لقب هاست همان گونه كه محبوب ترین و عزیزترین القاب نزد خود اوست».
و مرحوم كلباسی رحمه الله نوشته است:
«در كتاب عمدة الطالب فرموده كه سقا گفتن حضرت ابوالفضل برای آن است كه آن حضرت به طلب آب رفت اگر چه نتوانست كه آب را به خیمه ها برساند و در كنار شریعه به فیض شهادت فایز شد.» [3] .
ولی آن مرحوم روی ذوق و سلیقه ی خود عقیده دارد كه سقایت حضرت منحصر به عاشورا
[ صفحه 49]
نبوده است و در این مورد - بعد از ذكر روایات در استحباب آب دادن - چنین نوشته است:
«پس چون این است اجر آب دادن و سیراب كردن تشنه، و آن اندازه در اخبار و سنت تأكید شده، حضرت ابوالفضل علیه السلام اهتمام فرموده در این سنت و این عمل خیر كه آن جناب را سقا و ابوالقربة گفته اند و از انتشار این لقب و كنیه مكشوف می شود كه آن حضرت مراقبت بسیار داشته برای آب دادن تشنگان و دائما قربه و مشك آبی در آن هوای گرم عربستان - كه آب دادن را بیشتر اجر و ثواب است - همراه داشته برای درك این ثواب عظیم به طوری كه مشك ملازم آن جناب بوده و آن قدر نزد حضرت اهمیت داشت كه عاقبت دست ها بلكه جان شریف خود را سپر و فدا قرار داد و حق سعی را به جا آورد كه مشك آبی را به تشنگان از اولیای خدا برساند و ظالمان كوفه و شام نگذاردند و به درجه ی رفیعه ی شهادت رسید.» [4] .
و بعد از نقل عبارت عمدةالطالب نوشته است:
«راقم گوید: لفظ سقا صیغه ی مبالغه است و افاده ی مبالغه و تكثر می كند و معلوم می شود آن حضرت كثیرا ماء و بسیار در مقام سقایت و آب دادن بوده و منحصر به این مرتبه ی اخیر نبوده و چون آن جناب همیشه ساعی بود در امر سقایت سیدالشهداء علیه السلام فرمود:
«اذا غدوت الی الجهاد فاطلب لهؤلاء الاطفال قلیلا من الماء» [5] .
«وقتی كه به میدان جهاد رفتی برای این كودكان كمی آب طلب كن.»
این چكیده نظریات در مورد سقایت حضرت ابی الفضل علیه السلام است و حقیر اظهار نظری نمی نمایم.
[1] العباس، ص 90.
[2] العباس رائد الكرامة، ص 174.
[3] خصايص عباسيه، ص 128.
[4] همان.
[5] همان، ص 128 و 129.